Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ένα επιθετικό αυτοάνοσο νόσημα και όπως όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα χρειάζεται μεγάλη προσοχή από τον ασθενή για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Συναντάται σε μεγάλο ποσοστό στον γυναικείο πληθυσμό.

-Τι είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας; Κινδυνεύουν περισσότερο οι γυναίκες; 

H Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) ή Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ) με την παλαιότερη ορολογία, είναι μία αυτοάνοση, φλεγμονώδης και νευροεκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) που πλήττει την μυελίνη των νεύρων τόσο στον Εγκέφαλο, όσο και στον Νωτιαίο Μυελό. Αφορά κυρίως νεαρούς ενήλικες 20-40 ετών και κυρίως γυναίκες σε ποσοστό 2,5-3 φορές περισσότερο από τους  άνδρες. Ασθενούν κυρίως άτομα που διαμένουν μακριά από τον ισημερινό και περισσότερο στις βόρειες περιοχές Ευρώπης και Αμερικής. Προσβάλλει και παιδιά σε ποσοστό 3% περίπου του συνόλου των ασθενών. Νοσούν περίπου 1 στα 1000 άτομα της Καυκασιανής φυλής, δηλαδή περίπου 10.000 άτομα στην Ελλάδα.

-Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται η νόσος;

Η νόσος μπορεί να εμφανισθεί με οποιοδήποτε σύμπτωμα, που αφορά όλα τα συστήματα, της κινητικότητας, της αισθητικότητας, της όρασης, της ακοής,της κατάποσης,της ούρησης, της αφόδευσης, κλπ ή και με σπανιότερα συμπτώματα όπως οι κεφαλαλγίες και  οι επιληπτικές κρίσεις. Μία συχνή εικόνα έναρξης της νόσου είναι ένα νεαρό άτομο, με θάμβος οράσεως και/ή μουδιάσματα σε κάποια περιοχή του σώματος και κυρίως στα άκρα, ή/και αδυναμία και αστάθεια βάδισης. Οι συνδυασμοί των συμπτωμάτων μπορεί να είναι πολυποίκιλοι. Σπανιότερα μπορεί η νόσος να εμφανισθεί με ένα κλινικό σύμπτωμα, όπως π.χ. ξαφνική κώφωση από το ένα αυτί και τότε μιλάμε για το Κλινικά Μεμονωμένο Σύνδρομο (Clinically Isolated Syndrome ή CIS).

-Πώς γίνεται η διάγνωση της ασθένειας;

Συνήθως στην Μαγνητική Τομογραφία Εγκεφάλου (MRI) ή/και Νωτιαίου Μυελού απεικονίζονται οι απομυελινωτικές βλάβες που προκαλεί η νόσος. Σπανιότερα στην έναρξη της νόσου είναι πιθανόν να μην απεικονίζονται βλάβες, όμως άλλες εξετάσεις, όπως τα προκλητά δυναμικά, η αντίδραση δηλαδή του σώματος σε εξωτερικά ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά, σωματοαισθητικά), τα οπτικά πεδία και ο οφθαλμολογικός έλεγχος, οι θετικές ολιγοκλωνικές ζώνες από το Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό  ή και η ίδια η νευρολογική εξέταση να αναδεικνύουν βλάβη σε κάποιο επίπεδο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και εναπόκειται στον ειδικό νευρολόγο να εκτιμήσει την κατάσταση. Από όλη αυτή την εκτίμηση, εξαρτάται αν ο ασθενής θα προχωρήσει σε κάποια άμεση ή μεταγενέστερη θεραπευτική αγωγή.

-Τι περιλαμβάνει η θεραπεία της νόσου;

Η έναρξη της θεραπείας περιλαμβάνει κορτιζόνη για την άμεση αντιμετώπιση της τρέχουσας φλεγμονώδους διεργασίας της νόσου και την αποκατάσταση της κλινικής κατάστασης του ασθενούς. Σε δεύτερο χρόνο, σε 2-3 μήνες επανεκτιμάται ο ασθενής και κρίνεται το κατά πόσο έχει ανάγκη έναρξης ανοσοτροποποιητικής αγωγής για το ανοσολογικό του σύστημα, ανάλογα  με την κλινική του εικόνα και την βαρύτητά της, τα ευρήματα από μία νέα ίσως μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και από τα υπόλοιπα στοιχεία του παρακλινικού ελέγχου ( ανοσολογικός έλεγχος κλπ). Λαμβάνονται πάντοτε υπ΄ όψιν, η ηλικία του/της ασθενούς, ο τρόπος ζωής του/της, η πιθανότητα άμεσης μελλοντικής τεκνοποίησης κλπ.

-Έχει αποτελέσματα η θεραπεία;

Σε αντίθεση με τις απόψεις προ 20ετίας, όλες οι κλινικές μελέτες δείχνουν ότι η έγκαιρη έναρξη θεραπείας με ανοσοτροποποιητική αγωγή (ιντερφερόνες, οξεική γκλατιραμέρη) αναχαιτίζει την εξέλιξη της νόσου σε πολλαπλά επίπεδα, με μείωση των υποτροπών, μείωση της αναπηρίας διαχρονικά, μείωση της πιθανής εγκεφαλικής ατροφίας κλπ. Δυστυχώς τόσο οι ιντερφερόνες όσο και η οξεική γκλατιραμέρη είναι φάρμακα στα οποία δείχνουν ανταπόκριση περίπου το 35% των ασθενών και δεν υπάρχουν ακόμη δείκτες για το ποια άτομα θα επωφεληθούν περισσότερο ή λιγότερο από τις θεραπείες αυτές.

Όμως, όσο αυξάνουν οι γνώσεις μας στην ανοσολογία της νόσου, τόσο και περισσότερα πράγματα διευκρινίζονται και είμαστε σε θέση να κάνουμε την καλύτερη δυνατή επιλογή για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά. Πλειάδα νέων στοιχείων έρχονται καθημερινά να ενισχύσουν την επιλογή αυτή, με δείκτες που αφορούν την απεικόνιση ή το ανοσολογικό προφίλ του ασθενούς. Τελικά βέβαια, μόνο ο ειλικρινής διάλογος και η πλήρης συνεργασία και εμπιστοσύνη μεταξύ ασθενούς και ιατρού μπορεί να φέρει το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα!

-Τι πρέπει να προσέξει ο ασθενής με σκλήρυνση κατά πλάκας;

Η ζωή του ασθενούς με Πολλαπλή Σκλήρυνση δεν απειλείται από το νόσημα, εκτός από πολύ ακραίες περιπτώσεις. Εκείνα τα στοιχεία που πρέπει να προσέξει ο ασθενής είναι:

α) το όσο δυνατόν λιγότερο ψυχικό και σωματικό στρές,
β) η πολύ καλή διατροφή, με έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τις σαλάτες και τα ψάρια με καλά λιπαρά Ω3-Ω6-Ω9,
γ) ο επαρκής ύπνος και ξεκούραση,
δ) ήρεμη επαγρύπνηση αναφορικά με το νόσημά του για την έγκαιρη αναφορά συμπτωμάτων στον νευρολόγο, που επιμένουν πέραν των δύο 24ώρων,
ε) τήρηση των επαναληπτικών απεικονιστικών ή άλλων εξετάσεων, στα προκαθορισμένα διαστήματα,
στ) λήψη της συμφωνηθείσας φαρμακευτικής αγωγής και συμμόρφωση σε αυτή, γιατί κανένα φάρμακο δεν φέρνει αποτέλεσμα, αν δεν λαμβάνεται.



Γράφει: Μαρία Αναγνωστούλη, Νευρολόγος και Επίκουρη Καθηγήτρια της Α' Νευρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών