Dr. med. Αντώνης Κερασνούδης Eιδικός Νευρολόγος
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ruhr-Bochum της Γερμανίας
Υπεύθυνος Νευροανοσολογικού Ιατρείου
Επιστημονικός υπεύθυνος του «Ιατρείου Σκλήρυνσης κατά Πλάκας

Τι είναι τα κανναβινοειδή;
Tα κανναβινοειδή, [δέλτα-9 τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και κανναβιδιόλη (CBD)] είναι δύο χημικά παράγωγα που προέρχονται από επεξεργασία της φυτικής κάνναβης. Τα φυτά κάνναβης πιστεύεται ότι περιέχουν περισσότερα από 60 διαφορετικά χημικά έκδοχα, ωστόσο τα δυο παραπάνω είναι τα μοναδικά που έχουν μελετηθεί στη σπαστικότητα στα πλαίσια της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣΚΠ).


Ποιος ο μηχανισμός δράσης των κανναβινοειδών;

Ο μηχανισμός δράσης των κανναβινοειδών στον ανθρώπινο οργανισμό και συγκεκριμένα στη σπαστικότητα δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Ωστόσο, σύμφωνα με τα υπάρχοντα βιβλιογραφικά δεδομένα, τα κανναβινοειδή συνδέονται σε ειδικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο (CB1, CB2, VR1), προάγοντας τη μυοχάλαση (βελτίωση της σπαστικότητας), την ανακούφιση από το χρόνιο νευροπαθητικό πόνο, ενώ παράλληλα επηρεάζουν ανοσοτροποποιητικά τη λειτουργία του νευρικού συστήματος.


Ποια είναι η δοσολογία του φαρμάκου;

Τα κανναβινοειδή χορηγούνται υπό τη μορφή spray. To φάρμακο χορηγείται με άμεσο ψεκασμό είτε κάτω από τη γλώσσα, είτε στο βλεννογόνο της στοματικής κοιλότητας. Η συνήθης ημερήσια δόση είναι 4-6 ψεκασμοί, και μπορεί ανάλογα με τη βαρύτητα της σπαστικότητας να φτάσει έως και τους 12 ψεκασμούς/ημέρα.


Ποιες είναι οι πιο συχνές παρενέργειες των κανναβινοειδών;

Οι πιο συχνές παρενέργειες των κανναβινοειδών εμφανίζονται κατά τη φάση έναρξης της θεραπείας και είναι το αίσθημα ζάλης και η ήπια υπνηλία, τα οποία μπορεί να επιμένουν έως και 4 εβδομάδες. Συνήθως οι εκδηλώσεις αυτές υποχωρούν στην πορεία της θεραπείας, αλλά για λόγους ασφαλείας συνιστάται η αποφυγή της οδήγησης, αλλά και δραστηριοτήτων που απαιτούν πνευματική εγρήγορση και λεπτή κινητικότητα. Οι παρενέργειες αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με την ελάττωση της ημερήσιας δόσης ή την αύξηση των χρονικών διαστημάτων εφαρμογής τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι οι σχετικές κλινικές μελέτες δεν έδειξαν σημαντικές παρενέργειες ή στερητικό σύνδρομο κατά την αιφνίδια παύση της θεραπείας. Επιπλέον, δεν βρέθηκαν ενδείξεις επηρεασμού των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου ή του ψυχοπαθολογικού προφίλ του ασθενούς κατά τη διάρκεια χρήσης της αγωγής.


 Tι πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς κατά τη λήψη των κανναβινοειδών με άλλα φάρμακα;

Φάρμακα που προκαλούν καταστολή ή υπνωτικά χάπια δεν θα πρέπει να λαμβάνονται μαζί με τα κανναβινοειδή, καθώς ενδέχεται να οδηγήσουν σε ισχυρές παρενέργειες. Επίσης, συνιστάται η αποφυγή χρήσης αλκοόλ, λόγω επηρεασμού τόσο της ηπατικής λειτουργίας, αλλά και της φαρμακολογικής δράσης των κανναβινοειδών.


Ποιοι ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι κατάλληλοι για αυτή τη θεραπεία;

Τα κανναβινοειδή αποτελούν μία από τις νεότερες θεραπείες κατά της σπαστικότητας στα πλαίσια της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣΚΠ), ανεξαρτήτως μορφής και σταδίου της νόσου. Η χρήση της θεραπείας ενδείκνυται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ασθενών με ΣΚΠ όπου η μυοχαλαρωτική αγωγή από το στόμα (π.χ. μπακλοφένη, τιζανιδίνη) δεν οδήγησε σε βελτίωση της σπαστικότητας.

Σε μελέτη φάσης ΙΙΙ σε ασθενείς με ΣΚΠ και σπαστικότητα, 42% των ασθενών εμφάνισαν βελτίωση της σπαστικότητας και της λειτουργικότητας του προσβεβλημένου άκρου 4 εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας. Ανάμεσα σε αυτούς, το 75% εμφάνισε βελτίωση της σπαστικότητας κατά 30% στη σχετική κλίμακα αξιολόγησης της βαρύτητάς της.


Ποιοι ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας δεν επιτρέπεται να λαμβάνουν κανναβινοειδή;

Τα κανναβινοειδή αντενδείκνυνται σε ασθενείς με ιστορικό αλλεργίας στο εν λόγω φάρμακο, ψυχιατρικών νοσημάτων (σχιζοφρένεια, ψυχώσεις), αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Επίσης, ασθενείς με ιστορικό επιληπτικών κρίσεων, ηπατικής ή νεφρικής νόσου ή εξάρτησης από παραισθησιογόνες ή ναρκωτικές ουσίες θα πρέπει να συμβουλευτούν τον θεράποντα νευρολόγο τους πριν την πιθανή έναρξη της θεραπείας.
Τα κανναβινοειδή έχουν πάρει επίσημη έγκριση συνταγογράφησης σε ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας στη Γερμανία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και σύντομα στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μορφή spray. Η αγωγή αυτή έχει συνταγογραφηθεί από το Ιατρείο Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και νευροανοσολογικών νοσημάτων της Κλινικής μας σε ενδεδειγμένες περιπτώσεις, σε συνεννόηση με το ασφαλιστικό ταμείο του ασθενούς και με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ).